Hoogsensitief achter in de klas

In mijn praktijk komen vaak hoogsensitieve kinderen. Als je hoogsensitief bent, betekent dit dat je gevoelig bent voor prikkels en dat je deze op een intense manier verwerkt.

Gelukkig komt er steeds meer aandacht voor hoogsensitiviteit. Over wat er lastig aan is en ook wat er juist zo goed en fijn aan is, als je weet hoe je ermee om kunt gaan. Daarom wil ik hier de komende tijd een aantal blogs over schrijven. Over herkenbare situaties in het leven van een hoogsensitief kind, thuis of in de klas. Deze blog gaat over emotionele sensitiviteit.

foto jongen in de klas

Vooraan in de klas

Finn zit vooraan in de klas. De leerkracht vindt dat Finn vaak afgeleid is, daarom heeft ze hem vooraan gezet. Hierdoor zal hij minder afgeleid zijn, omdat hij niet meer ziet dat Julia haar staart ronddraait en dat Ezra met zijn voet zit te wiebelen. Hij zal zich zo beter kunnen concentreren. Het helpt helaas niet. Finn zit steeds achterstevoren en bovendien is zijn concentratie is er niet beter op geworden.

Overzicht

Dit komt omdat hij niet alleen ziet wat er gebeurt in de klas, hij voelt dit ook. Hij voelt dat een klasgenootje verdrietig is. Tegelijkertijd merkt hij dat er twee kinderen ruzie hebben, terwijl deze allebei stil op hun stoel zitten. Het is niet direct voor iedereen waarneembaar. Voor Finn wel, maar dan is het belangrijk dat hij overzicht heeft. Omdat hij voor in de klas zit, weet hij niet om welke kinderen het gaat. En dat is lastig, vooral boosheid kan voor Finn als een bedreiging aanvoelen, ook al is dit niet op hem gericht. Dat maakt dat hij zich omdraait, hij wil graag met zijn eigen ogen zien wie er boos is. Dan voelt hij zich veiliger.

Ruimte vol mensen

Zelf heb ik dit ook. Pasgeleden heb ik twee informatie-avonden gehad. Bij mijn dochter op het VO en bij mijn zoon op de basisschool. Op zo’n avond krijg je belangrijke informatie voor je kind, dus wil ik dat goed in me opnemen. Jarenlange ervaring en aanpassing maakt dat dat lukt.

Toch blijft het lastig om in een volle ruimte te zitten. Door de intense verwerking van emotionele prikkels, ben ik dan in een continue staat van alertheid. Als een konijntje in het bos, waar vossenogen achter elke struik blinken. Dit heb ik vooral met de mensen die achter me zitten, terwijl ik deze mensen niet ken en zij ook aan het luisteren zijn naar de informatie en niet op mij letten.

Dan overvalt me een onbestemd gevoel, ook al weet ik rationeel wat er gebeurt, toch kom ik doodmoe thuis van zo’n avond.

Ik begrijp het en toch…

Ik heb me de afgelopen jaren grondig verdiept in hoogsensitiviteit. Op het moment dat ik in de klas van mijn kinderen zit (of in een bioscoop, congreszaal of volle tram…) begrijp ik wat er gebeurt. Dat scheelt veel. Ik weet hierdoor dat het de sfeer is die ik oppik en dat het niet allemaal mijn eigen gevoelens zijn. Daardoor kan ik het daarna beter van me afzetten. Als kind wist ik dat niet. En Finn ook niet. Hij begrijpt niet wat hij allemaal voelt en weet daardoor ook niet welke gevoelens van hemzelf zijn en welke van iemand anders. Misschien heeft hij het idee dat hij zelf verdrietig is, terwijl Emma, die achter hem zit, verdrietig is omdat haar oma ziek is. Hij raakt in de war omdat hij net thuis vrolijk aan het ravotten was met zijn broertje en nu bijna moet huilen.

Achterin en oefenen met filteren

Voor Finn kan het helpen om achter in de klas te zitten. Zo kan hij alles overzien en zijn gevoel matchen met wat hij ziet. Ook is het belangrijk dat hij weet hoe het bij hem werkt. Dat hij geen filter heeft in het informatieverwerkingssysteem in de hersenen (Elke van Hoof) en dat het bij hem vooral om het verwerken van emoties gaat. Dat de meeste andere kinderen wel zo’n filter hebben. Het is belangrijk om op een bij de leeftijd passende manier uit te leggen hoe het werkt in hoofd en lijf. Verder is het daarbij goed om te zoeken naar manieren om je als kind op bepaalde momenten goed af te kunnen sluiten in de klas. Hierover volgt een andere blog!

De voordelen van de eigenschap van Finn

Op een dag kwam er een nieuw meisje in de klas, Anna. Finn zit intussen al een paar weken achteraan in de klas en voelt zich beter op z’n gemak. Met het gevolg dat zijn schoolwerk de laatste tijd verbeterd is. Het nieuwe meisje zit stijf rechtop op haar stoel en haar stem bibbert een beetje als de juf vraagt of ze haar naam wil zeggen. Finn springt van zijn stoel en loopt voorzichtig met zijn lievelingspotlood naar haar toe. Met het gevolg dat de juf Finn wil waarschuwen dat hij op zijn stoel moet blijven zitten. Voordat ze dat doet, ziet ze Anna ontspannen glimlachen. ‘Misschien wil je je naam op een blaadje schrijven,’ vraagt Finn. Het bleek dat Finn aanvoelde wat Anna nodig had, en hij reageerde instinctief. De juf laat ze die dag samen werken en Anna is snel gewend in de klas.

Janneke Luijkx is creatieve kindercoach en schrijfdocente. Zij begeleidt hoogsensitieve kinderen in haar praktijk in Wateringen of op de school van een kind.

Vanwege privacy redenen zijn de namen in deze blog gefingeerd.

Klei maken om te ontprikkelen

Zijn je kinderen druk of juist teruggetrokken na een aantal intensieve dagen in de vakantie? Als zij gevoelig zijn voor prikkels, is dit begrijpelijk en is het goed om de balans weer te zoeken. Een goede vulling voor een balansdag is dan om zelf klei te maken. En daar kun je dan weer ijsjes van maken (onderaan deze blog vind je de link naar het recept met ingrediënten als bloem en zout).

Dit is een fijne afwisseling na een dagje uit, waarbij je kind de kleurrijke ervaringen opgezogen heeft of na een drukke dag bij de BSO. Even een middag bewust de handen gebruiken om te ontprikkelen.

Mijn eigen kinderen vinden dit ook fijn, onze keuken is vaak een slagveld vol kommen, lepels, bloem en potjes kleurstof. Ik vind het zelf ook gezellig. Lekker creatief bezig zijn, het gevoel van de klei en een beetje kletsen. Toen ik me wilde voorbereiden op een Leer, denk en doe!-plusklas, waarbij we ook ijsjes gingen maken, hielpen ze me met alle plezier.

Creatief met klei

Klei maken heeft verschillende voordelen. Het stimuleert de creativiteit, zowel het maken als het spelen ermee. Het is goed voor de concentratie en het zorgt voor ontprikkeling. Mijn zoon was vooral creatief met het bedenken van verschillende soorten klei-ijs. We hadden de voedingskleurstoffen al gebruikt, dus wat konden we nog meer gebruiken? Met glimmende ogen schepte hij even later cacaopoeder in de bak om chocolade klei-ijs te maken. Daarna werd de kruidenla geïnspecteerd om er het potje Kurkuma uit te halen. Ziezo, dat is goed mangoijs.

Tijdens het spelen kun je verschillende bolletjes ijs maken en natuurlijk kun je ook andere vormen maken. We hadden een vorm voor ijsblokjes met ananasjes, heel schattige kleiblokjes krijg je dan.

voorbeeld van klei-ijsje

Goed voor de concentratie

Verder is klei maken een precies werkje, dus het is goed voor de concentratie. Te veel water en je hebt een plakkerig goedje, te weinig en het brokkelt uit elkaar. Dus eerst goed afmeten en daarna nog experimenteren met een extra snufje bloem of een paar druppels water. Uiteindelijk een grote glimlach op de gezichten als de klei perfect aanvoelt!

Tot jezelf komen

En dit gevoel is goed voor de sensomotorische integratie van je kind. Dit is het verband tussen wat mensen waarnemen met verschillende zintuigen en hoe ze daar met bewegingen op reageren.

Het gebruik van de tastzintuigen is goed voor je kind. De zintuigprikkels helpen hem of haar om de aandacht te houden bij de dingen die hij of zij aan het doen is. Als je zoon of dochter overprikkeld is, zijn er meer prikkels binnengekomen dan dat je kind kan verwerken. Vaak wordt gedacht aan negatieve prikkels. Ook positieve ervaringen kunnen, bij bijvoorbeeld kinderen die hoogsensitief zijn, leiden tot overprikkeling. Overprikkeling is dan misschien niet het goede woord, omdat het intensief ervaren van leuke activiteiten geweldig kan zijn. Het is daarna belangrijk om de balans te zoeken en naar binnen te keren. En daar is zo’n klei-middag goed voor.

Om de klei de goede structuur te laten krijgen, ga je er als vanzelf stevig met je handen mee kneden. Daardoor verplaats je steeds de druk tussen je vingers en je handpalm.

Druk verplaatsen is een belangrijke activiteit om de verwerking van prikkels mogelijk te maken. Door met de klei te spelen en dus druk te geven is het gemakkelijker voor je kind om zijn of haar aandacht ergens op te richten. De druk geeft een gevoel van steun, hierdoor blijft je aandacht bij jezelf en gaat het minder naar wat er om je heen gebeurt.

En zo komt je kind door het maken van klei-ijsjes weer in balans!

Recept

Ik vond een goed recept voor het maken van klei op jufbianca.nl. Met kleine kinderen is het het handigst om water te koken en toe te voegen aan het bloem-zoutmengsel. Het is niet erg als het water al afgekoeld is, dat is wel zo veilig.

Veel plezier!