‘Mama, kijk eens wat ik heb getekend,’ roept Rosa als ze de klas uitkomt. Bewonderend bekijkt de moeder de tekening. Ze is trots op haar dochter. Door te tekenen kun je als kind je creativiteit ontwikkelen. Dat is in mijn ogen heel belangrijk. En tekenen is meer dan dat. Met tekenen kunnen kinderen hun gevoelens uiten. Je kunt het zelfvertrouwen vergroten van je kind, door te communiceren via tekeningen.

Begeleiden met tekeningen

Als ik kinderen begeleid bij het vergroten van hun zelfvertrouwen, dan laat ik hen vaak tekenen.
Dit geeft mij aanvullende informatie die ouders, kinderen of school mij geven aan het begin van een coachingstraject. Ook jij als ouder kunt via tekeningen communiceren met je kind.

Tekeningen vertellen veel over hoe je kind zich voelt. Je zoon of dochter kan via een tekening een signaal afgeven dat er iets speelt.

Ook kan begeleiding tijdens het tekenen het zelfvertrouwen vergroten van je kind. Zo laat ik gespannen kinderen met rustgevende materialen werken. Zij ontspannen zichtbaar door gebruik van materialen als pastelkrijt of waterverf. Door kinderen op een bepaalde manier te laten tekenen, worden hun emoties op een positieve manier beïnvloed.

In deze blog wil ik je meer vertellen over zowel het lezen van signalen in tekeningen als de begeleiding tijdens het tekenen.

Signalen in kindertekeningen

Bij een intakegesprek geven ouders aan wat er speelt bij hun kind. Een kind kan gespannen zijn, moeite hebben met de omgang met andere kinderen of gedrag vertonen dat niet past bij de leeftijd van het kind. Als ouder heb je vaak goed inzicht in wat de oorzaken zijn. ‘De spanning ontstaat door de toetsen op school‘ of ‘Mijn kind gedraagt zich kinderlijk in het spel met leeftijdgenoten, hij vindt daardoor geen aansluiting’. Ook kunnen kinderen zelf goed aangeven wat hen dwarszit.

Als het niet zo duidelijk is

Er zijn echter ook kinderen die moeite hebben om te vertellen wat er aan de hand is. Of er zijn vragen van ouders of van een leerkracht over onverklaarbaar gedrag. Zoals woedeaanvallen die zonder reden lijken te ontstaan, of juist een kind dat onzeker is en waar geen duidelijke oorzaak voor aan te wijzen is.

Dan komen tekeningen van pas. Kinderen communiceren via tekeningen en kunnen daar signalen in aangeven.

Tekenen en ontwikkeling

Op verschillende leeftijden tekenen kinderen op een bepaalde manier. Over de hele wereld en in verschillende culturen worden dezelfde soorten kindertekeningen gemaakt. Het herkennen van betekenis in tekeningen is gebaseerd op de analytische psychologie van Carl Gustav Jung en de inzichten van Erich Neumann. In combinatie met ideeën van modernere ontwikkelingspsychologen als Margareth Mahler, Erik H. Erikson en Piaget is het mogelijk om tekeningen te lezen. Van ongeveer de leeftijd van 4 tot 12 jaar laten kinderen belangrijke ontwikkelingen zien in hun tekeningen. Wil je hier meer over weten, kijk dan bij De Waterjuffer of bij Theresa Foks-Appelman.

Een kind geeft een signaal als hij of zij afwijkend tekent dan dat wat een kind met een gezonde, normale ontwikkeling tekent. Zo’n signaal geeft aan dat kinderen zich niet geaccepteerd voelen, of zichzelf niet goed genoeg vinden. Het serieus nemen van dit signaal en de juiste begeleiding, kan het zelfvertrouwen vergroten van je kind.

Een voorbeeld uit de praktijk

De tekening hieronder is gemaakt door Sara van 11 jaar. Deze tekening had ook gemaakt kunnen worden door een meisje van 6. Dit geeft aan dat de manier van tekenen niet past bij haar leeftijd. De fijne motoriek van Sara is niet voldoende ontwikkeld en zij laat jonger gedrag zien dan haar leeftijdsgenoten. Verder valt op dat zij een aantal lichaamsonderdelen niet getekend heeft. Van een meisje van haar leeftijd kun je dit wel verwachten. Zij tekent bijvoorbeeld geen nek en ook geen voeten. Dit kan duiden op dat zij weinig wilskracht heeft (niet tekenen van de nek) en onevenwichtig is (geen voeten). En zo zijn er nog andere signalen te halen uit deze tekening. In het boek Kinderen geven tekens (Theresa Foks-Appelman) staat een duidelijk overzicht van details in een menstekening.

Ik schrijf bewust dat het mogelijk zo is, ik vind het belangrijk om of bij het kind of bij ouders na te gaan of dit klopt. Vaak roept het herkenning op en zijn ouders blij met de informatie die ik hen geef.

Tekenen als werkvorm voor het vergroten van zelfvertrouwen

Sara heb ik begeleid met als doel steviger met beide benen op de grond te staan en haar bewuster te maken van haar lichaam. Zij heeft een combinatie van teken- en bewegingsoefeningen gedaan en ik heb gesprekken met haar gehad, vaak over een verhaal met een boodschap. Na een aantal keer gaat het al veel beter met haar.

Een oefening die goed helpt om te aarden is om met twee handen tegelijkertijd van boven naar beneden te tekenen. Kinderen vinden dit extra leuk om te doen op het vintage schoolbord in mijn praktijk.

Rust voor je kinderen

Als je kinderen druk zijn en zij wel wat rust kunnen gebruiken, dan kun je deze oefening met je kinderen doen. Als je geen krijtbord hebt kun je een groot vel papier op een deur hangen en met wascokrijt de strepen van boven naar beneden maken. Je kind haalt aan de onderkant de krijtjes van het bord of papier en zet ze weer bovenaan om de beweging naar beneden te herhalen. Je kind krijgt hierdoor meer besef van zijn of haar lijf. Door deze oefening zal het zelfvertrouwen vergroten van je kind.

Teken het tegenovergestelde

Een andere manier om kinderen te begeleiden meer zelfvertrouwen te krijgen is om ze op een tegenovergestelde manier te tekenen dan dat ze tekenen.
Als een kind een tekening maakt met dunne zachte lijnen, kan dit betekenen dat hij of zij onzeker is. Dan kan het helpen om hoekige figuren te tekenen met stevige lijnen. Door hardere lijnen te tekenen, leert dit kind zich krachtig te uiten. Het is belangrijk dat een kind dit in een nieuwe tekening doet, je kind hoeft een gemaakte tekening niet te verbeteren!

Krassen!

Ook krassen werkt heel fijn. Vaak kijken kinderen me vreemd aan als ik zeg dat ze mogen krassen. Kinderen die me nog niet zo goed kennen, kijken zelfs wantrouwend. Pasgeleden gaf ik schrijfdans op een school aan een groepje kleuters. Een jongen was nogal boos en wilde niet meedoen met de oefening. Ik zei tegen hem dat het fijn voor hem kon zijn om het blad vol te krassen. ‘Dat doe ik niet, ik moet mooi tekenen,’ zei hij. Ik ben met de andere kinderen verder gegaan met de oefening. Toen ik weer bij de jongen keek had hij zijn hele blad volgekrast. Zo goed!

Hij kreeg een dikke duim van mij en er verscheen een smile op zijn gezicht. Dat zijn momenten dat ik weet dat er op een positieve manier iets veranderd bij een kind.

Referenties

T. Foks-Appelman, Kinderen geven tekens (2004). Eburon J. de Lange, Wat kindertekeningen vertellen. De Waterjuffer.

NB. I.v.m privacy zijn de namen van de kinderen gefingeerd en is de casus globaal beschreven.